Maʼ chéen chʼaʼabil u kaxtik máak baʼax ken u síi tiʼ wa máaxiʼ. Le baʼax ken u yeʼes wa maʼalob le regalooʼ letiʼe bix kun kʼambiloʼ. Yaan máaxeʼ jatsʼuts u yilik wa baʼax pero uláakʼeʼ maʼ.

Maʼ xaaneʼ juntúul táankelmeʼ jatsʼuts u yilik u maas túumbenil baʼax ku jóoʼsaʼal jeʼex le celularoʼoboʼ. Chéen baʼaleʼ juntúul máax yaan u jaʼabileʼ jeʼel u kiʼimaktal u yóol wa ka siʼibik tiʼ junpʼéel baʼax utiaʼal u láakʼtsiloʼob kaʼacheʼ. Tuláakʼ luʼumiloʼobeʼ, le táankelmoʼob yéetel le yaan u edaboʼoboʼ, maas uts tu tʼaan ka siʼibik tiʼob taakʼin tumen beyoʼ jeʼel u xupikoʼob jeʼex u kʼáatoʼobeʼ.

U jaajileʼ tuláakal máak ku yilik u síik le baʼax jeʼel u yutstal tu yich le máax u yaabiltmoʼ. Kex maʼ chéen chʼaʼabileʼ, yaan jujunpʼéel baʼaxoʼob jeʼel u yáantkoʼon k-yéey maʼalob le baʼax ken k-síioʼ. Teʼ xookaʼ yaan k-ilik kanpʼéeliʼ.

Baʼax jatsʼuts u yilik. Tiʼ juntúul máak kajaʼan Belfasteʼ (Irlanda del Norte), le yaan 10 wa 11 años tiʼoʼ siʼib junpʼéel u bicicleta de carreras. Letiʼeʼ tu yaʼaleʼ letiʼe regalo maas jatsʼuts tsʼaʼantiʼoʼ, ¿baʼaxten? Tumen «jach úuch káajak u tsʼíiboltik». Lelaʼ ku yeʼesikeʼ utiaʼal ka kʼaʼamak yéetel kiʼimak óolal le baʼax ku siʼibiloʼ kʼaʼabéet junpʼéel baʼax jatsʼuts u yilik le máax kun kʼamkoʼ. Ken a síi wa baʼaxeʼ tukult bey baʼax uts tu tʼaaneʼ tumen letiʼe baʼax ken u beet u kiʼimaktal u yóoloʼ. Le abuelotsiloʼoboʼ jatsʼuts u yilik u bin xíimbaltbiloʼob. Yanoʼobeʼ jach u kʼáatoʼob ka xíimbaltaʼakoʼob mantatsʼ tumen u paalaloʼob yéetel u yáabiloʼob. Letiʼobeʼ mix bikʼin ken u tuʼubsoʼob wa ku bisaʼaloʼob xíimbal tumen u láakʼtsiloʼob.

Utiaʼal a wojéeltik baʼax uts tu yich wa máaxeʼ kʼaʼabéet a wuʼuyik baʼax tiʼ ku tʼaan. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Cada juntúuleʼ kʼaʼabéet u séeb uʼuyik baʼax ku yaʼalaʼaltiʼ, baʼaleʼ maʼ unaj u séeb tʼaaniʼ» (Santiago 1:19). Ken tsikbalnakech yéetel a amigoʼob bey xan yéetel a láakʼtsiloʼobeʼ kan a wuʼuy baʼax jatsʼuts u yilkoʼob. Beyoʼ yaan a tsʼáaik junpʼéel maʼalob regalo.

Baʼax kʼaʼabéettiʼ. Ken a síi junpʼéel baʼax jach kʼaʼabéet tiʼ wa máaxeʼ, kex maʼ koʼojeʼ, ku kiʼimaktal  u yóol. Chéen baʼaleʼ, ¿bix jeʼel a wojéeltik baʼax kʼaʼabéet tiʼeʼ?

U jaajileʼ maas maʼalob ka a kʼáat baʼax kʼaʼabéettiʼ wa baʼax u kʼáat ka síi tiʼ. Chéen baʼaleʼ yaneʼ ku tuklikeʼ maas maʼalob maʼ u kʼáatik tumen beyoʼ maas jeʼel u kiʼimaktal u yóol le máax kun kʼamkoʼ. Tsʼoʼoleʼ yaan máaxeʼ jeʼel u yaʼalik baʼax uts tu yich yéetel baʼax maʼeʼ, chéen baʼaleʼ wa ka kʼáataʼaktiʼ baʼax kʼaʼabéettiʼeʼ maʼatech u jáan aʼalik.

Le oʼolaleʼ jach ilawil baʼax kʼaʼabéet tiʼ le máax a kʼáat a síi wa baʼaxoʼ. Ilawil wa táankelem, wa tsʼoʼok u yantal u edad, wa tsʼokaʼan u beel bey xan wa maʼ, wa divorciado wa viudo, wa ku meyaj, bey xan wa jubilado. Tukult bey baʼax maas kʼaʼabéet tiʼ le máax ka tukultik a síik wa baʼax tiʼoʼ.

Utiaʼal lelaʼ maʼalob ka tsikbalnakech yéetel le máaxoʼob óoliʼ bey u kuxtaloʼob jeʼex le máax a kʼáat a síi wa baʼax tiʼoʼ. Maʼ xaaneʼ jeʼel u yaʼalikoʼobtech wa baʼax mix juntéen a tukult kaʼacheʼ. Beyoʼ jeʼel a síiktiʼob junpʼéel baʼal mix máak jeʼel u tsʼáaiktiʼob kaʼacheʼ.

Tiʼ baʼax súutukil. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ junpʼéel tʼaan ku yaʼalaʼal teʼ súutuk kʼaʼabéetoʼ jach maʼalob u yuʼubaʼal (Proverbios 15:23). Lelaʼ u kʼáat u yaʼaleʼ unaj k-ilik tiʼ baʼax súutukil ken k-aʼal wa baʼax tumen beyoʼ jeʼel k-kiʼimakkúuntik u yóol wa máaxeʼ. Láayliʼ bey xan u yúuchul yéetel le baʼax k-síikoʼ, wa k-tsʼáaik teʼ súutuk jach unajoʼ yaan u kiʼimaktal u yóol le máax kʼamkoʼ.

Jeʼel u páajtal k-síik wa baʼax tiʼ jejeláas súutukiloʼobeʼ, jeʼex ken tsʼoʼokok u beel wa máax, ken jóokʼok tu xook, wa le taʼaytak u yantal u chaambal wa máaxoʼ. Yaan máaxeʼ uts tu tʼaan u tsʼíibtik le kʼiinoʼob ku tuklik maas maʼalob utiaʼal u síik wa baʼaxoʼ. Beyoʼ yaan u yantal tiempo tiʼ utiaʼal u tuklik baʼax ken u síie. *

Maʼ chéen ken yanak junpʼéel kʼiinbesaj unaj k-síik wa baʼaxiʼ. Chéen baʼaleʼ yaan jujunpʼéel baʼaloʼob unaj k-chʼaʼik en cuenta. Wa juntúul xiib ku síik wa baʼax tiʼ juntúul koʼolel sin ke u yantal baʼax oʼolaleʼ jeʼel u tsʼáaik u naʼat taak u biskuba tu yéeteleʼ. Tsʼoʼoleʼ wa maʼ letiʼe baʼax oʼolal tu tsʼáaj le siibaloʼ jeʼel u yoksikuba tiʼ problemaʼobeʼ. Le oʼolaleʼ maʼalob ka k-il baʼaxten k-síik wa baʼax.

Baʼaxten k-síik. Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ maʼalob ka k-il wa le máax tiʼ ken k-síi wa baʼaxoʼ maʼ ken u tukult yaanal baʼal. Le oʼolaleʼ maʼalob ka k-tukult baʼax péeksikoʼon k-síi wa baʼax. Yaʼab máakeʼ uts tu tʼaan u síik wa baʼax, pero yaneʼ ku beetik chéen tumen u yojel unaj u beetik teʼ kʼiin jeʼeloʼ. Uláakʼoʼob xaneʼ ku beetkoʼob tumen u kʼáatoʼob ka tratartaʼakoʼob maʼalob, wa tumen ku páaʼtkoʼob ka suʼutuk u jeel le baʼax tu tsʼáajoʼoboʼ.

¿Bix jeʼel k-ojéeltik baʼax péeksikoʼon k-síi wa baʼaxeʼ? Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Beeteʼex tuláakal baʼal yéetel yaabilaj» (1 Corintoiloʼob 16:14). Wa letiʼe yaabilaj péeksikech a síi wa baʼaxoʼ yaan u kiʼimaktal u yóol le máax kun kʼamkoʼ. Teech xaneʼ yaan u kiʼimaktal a wóol tumen yoʼolal yaabilaj ka beetik. Tsʼoʼoleʼ k-Taata yaan teʼ kaʼanoʼ yaan u kiʼimaktal u yóol. Le apóstol Pablooʼ tʼaanaj maʼalob tiʼ le cristianoʼob yanoʼob Corinto úuchik u yáantkoʼob yéetel u síikoʼob baʼaxoʼob kʼaʼabéet tiʼ le máaxoʼob yanoʼob Judeaoʼ. Letiʼeʼ tu yaʼalajtiʼob: «Dioseʼ u yaabiltmaj le máax ku síik wa baʼax yéetel kiʼimak óolaloʼ» (2 Corintoiloʼob 9:7).

Wa k-chʼaʼik en cuenta le baʼaxoʼob tsʼoʼok k-ilkaʼ yaan k-yéeyik maʼalob baʼax ken k-síi tiʼ wa máax, yéetel yaan xan k-kiʼimakkúuntik u yóol. Dioseʼ tu chʼaʼaj en cuenta tuláakal lelaʼ tumen tu tsʼáaj junpʼéel jach maʼalob regalo tiʼ máak. Tuláakʼ xookoʼ yaan k-kanik máakalmáakiʼ.